Verlichting: zijn we niet allemaal al verlicht? | Stilte.nl

Verlichting: zijn we niet allemaal al verlicht? | Stilte.nl

We behandelen het fenomeen ‘verlichting’ in een apart artikel, omdat er veel misverstand bestaat over dit fenomeen. De Boeddha werd gezien als verlicht. Hij 'bereikte' deze staat onder de Bhodi boom. Verlichting wordt daarom als ‘bodhi’ vertaald uit het Pali. Andere benamingen voor verlichting zijn prana of satori. Het ontwaken, zoals verlichting ook weleens genoemd wordt, kan volgens de boeddhistische leer alleen bereikt worden door inzicht in de zogenaamde ‘drie karakteristieken’. Dit inzicht kan worden verkregen met behulp van meditatie. Gautama de Boeddha onderwees twee verschillende soorten meditatietechnieken om als hulpmiddel te kunnen fungeren: Samatha en Vipassana meditatie. Bij samatha wordt er een bepaalde klank of visualisatie gebruikt, waardoor de geest tot rust komt. Bij Vipassana wordt men bewust van alle sensaties, waardoor men inzicht krijgt in de veranderlijkheid en werkelijkheid van het leven.

De drie karakteristieken 

1. Alles is aan veranderlijkheid onderhevig. Dit wordt in Pali ‘anicca’ genoemd.
2. Als men zich aan veranderlijke dingen vastklampt, onstaat er pijn, ongemak en stress. Dit wordt in Pali ‘Dukkha’ genoemd. 
3. Vanwege de veranderlijke aard van de dingen, zijn ze niemands bezit en zonder eigenaar. In het Pali wordt dat ‘anatta’ genoemd.
   
   

Je bent al verlicht

Wij krijgen vaak de vraag: hoe bereik je het stadium van verlichting? Het enige juiste antwoord op deze vraag is: ‘je bent al verlicht. De mind staat alleen tussen dat werkelijk ervaren ervan in’. Krijg je de mind stil? Dan zal dit direct tot de ervaring van verlichting leiden. Er bestaat geen vaste methodiek om de mind rustig te krijgen. Wij zelf ondervonden het in diepe meditatie, een ander weer door een wandeling in het park. Verlichting is iets waar je niet naar op zoek moet gaan. Juist door het te zoeken, zal je het niet ervaren. Het volgen van allerlei technieken om daarmee verlichting te kunnen bereiken zal ook nimmer de weg zijn. Het is hetzelfde als het wandelen met je hond onder een prachtige volle maan. Jij zegt tegen je hond: ‘kijk eens naar die prachtige maan’ en je wijst met je vinger de maan aan. De hond kijkt verwachtingsvol naar je vinger, maar ziet dus niet de maan. Fixeren wij ons op verhalen of technieken die door een bepaalde leer of goeroe worden aangedragen, dan is dat als het staren naar die vinger. We dienen verder te kijken dan naar hetgeen aangewezen wordt.

Blijf in de schaduw

Het is lastig voor de mens te begrijpen dat men al verlicht is. We zijn als het ware de mens die zich zielsgelukkig in de schaduw bevindt, toch uit die schaduw gaat uit nieuwsgierigheid om te kijken wat er allemaal nog meer is, dan de hitte van de zon ondervindt, heel veel moeite doet zijn hele leven lang, om terug naar de schaduw te komen en daar eenmaal aangekomen volop geniet. ‘Aaah, de schaduw, hoe fijn is de schaduw.’ De christenen omschreven dit principe met de hemel op aarde. Die hemel is niet iets waar we naar moeten verlangen, het is ook niet iets wat er nu niet al is. We leven al in die hemel. Het besef dat dat zo is, is alles wat nodig is om het te ervaren.

Het cognitieve

Het cognitieve karakter van de mensheid staat ons vaker in de weg dan wij denken. We blijven maar vragen stellen, maar vragen leiden altijd tot meer vragen. Het zou ons helpen niet meer te zoeken naar antwoorden, maar simpelweg minder vragen te stellen. Vragen kunnen eeuwig doorgaan. Maar de waarheid zal nooit in die antwoorden gevonden worden.

Alle vragen komen ook voort uit hun antwoorden. Je zult het antwoord op een vraag altijd op een bepaald niveau al weten. Als je het antwoord niet wist, zou de vraag namelijk nooit bij je kunnen opkomen. Daarom beantwoorden Zen meesters als de Boeddha niet echt vragen; ze leiden ze om. Het punt van een vraag stellen is niet om een antwoord te krijgen op een vraag die je al weet. Wat je wilt is geen antwoord. Wat alleen kan voortkomen uit het hebben van geen vraag. 

De mind stiller krijgen

Snap je het nog? Kort samengevat komt het erop neer dat onze mind ons in de weg zit bij het ‘bereiken’ van verlichting. Het denken en alle vragen die daarbij komen kijken leiden ons alleen maar af van de inzichten die we in het hier en nu al kunnen opdoen. Krijg je de mind stiller, dan zul je altijd direct ervaren dat je al verlicht bent.